عنوان مقاله: تبیین الگوی مهندسی مجدد برنامه ریزی احتیاجات کالا و مواد برای شرکت ملی مناطق نفتخیز جنوب
مولف/ان: دکتر محمدرضا حمیدی زاده؛ محمد نصیر منجزی
موضوع: مهندسی مجدد / مدیریت زنجیره تامین
سال انتشار(میلادی): 2009
وضعیت: تمام متن
منبع: فصلنامه مدیریت منابع انسانی در صنعت نفت موسسه مطالعات بین المللی انرژی؛ شماره 3
تهیه و تنظیم:  پایگاه مقالات علمی مدیریت www.SYSTEM.PARSIBLOG.com
چکیده: با توجه به اهمیت بروز رسانی امر تدارک و تأمین کالا و مواد و نقش حساس و زیربنایی سیستم های تدارکاتی در تحقق اهداف مختلف سازمانهای تولیدی و تبیین مهندسی مجدد این پژوهش در شرکت های ملی مناطق نفتخیز جنوب بخش حفاری صورت گرفته است.
در این مقاله با بررسی عملکرد واحد تدارکات شرکت، الگوی مهندسی مجدد بکارگیری فرآیند سیستم MRP در شرکتهای مذکور مورد ارزیابی قرار می گیرند تا از مشکلات پیش روی تا حدودی کاسته شود.
برای گردآوری داده ها از پرسشنامه ای با 35 گویه استفاده شد. از مسئولان نظام برنامه ریزی احتیاجات مواد و کالای نمونه آماری خواسته شد نظریات خود را دربارة هر یک از مؤلفه های مدل مهندسی ارائه نمایند تا براساس نتایج، پیشنهاد ویژه این تحقیق به شرکت ملی مناطق نفتخیز جنوب برای استفاده از فرآیند برنامه ریزی احتیاجات کالا و مواد در بخش حفاری نمود واقعی بگردد.
واژه های کلیدی: مهندسی مجدد؛  مدل MRP؛ کارایی عملیاتی تدارکات؛ کارایی مالی؛ هماهنگی درونی.

مقدمه
واحد تدارکات شرکت ملی نفتخیز جنوب مسئولیت کنترل موجود و سفارشات حدود 180،000 قلم کالا را سالانه برای پشتیبانی عملیات تولید و بهره برداری شرکتهای بهره بردار، مهندسی، ساختمان، عملیات حفاری، تعمیرات چاهها و تعمیرات ماشین آلات دوار و سایر تجهیزات شرکتها بر عهده دارد. هزینه های انبارداری و نگهداشت کالا، وجود منابع قابل توجه کالای راکد و مازاد یکی از معضلات نهادینة این سیستم است. روشهای غیرعلمی و سنتی از مهمترین علل کارایی ضعیف واحد تدارکات شرکت بوده و علی رغم تلاش مداوم و پیگیری کارکنان واحد تدارکات حل این مشکلات امکان پذیر نبوده است.
در روشهای سنتی تأکید بر کنترل موجودی و رعایت قوانین و دستورالعمل هاست. پایة این روشها،محیط با اطمینان بالا و  مدیریت سیستم های واکنشی است که از بسیاری جهات با مشکلات و موانع جدّی، هزینه های بالای نگهداری و کنترل موجودی و انعطاف پذیری در تحویل به موقع محصول به مشتریان روبرو است، در حالی که شرایط روز تأمین کالا سرعت در عمل و تصمیم گیری بموقع و پرداختهای حساب شده ، مؤثرو اطمینان بخش را می طلبد.
برای مهندسی مجدد طراحی و تبیین الگوی استقرار نظام برنامه ریزی احتیاجات کالا و مواد دو زمینة زیر مورد بررسی قرار گرفته است:
الف) میزان انطباق پذیری و سازگاری مدل MRP با فرآیند تأمین کالا و مواد در شرکت؛
ب) ارزیابی پیامدهای بکارگیری مدل MRP بر عملکرد سازمان تدارکات شرکت.
در این پژوهش با تأکید بر لزوم حل معضلات مذکور الگوی کاربری برنامه ریزی احتیاجات کالا و مواد در بخش حفاری این شرکت مطرح می شود که حدود 180 منابع مالی بخش تدارکات را در بر می گیرد (Drucker, 2007; Richardson, 1990).
مبانی نظری
سیستم برنامه ریزی مواد روش نوینی است که از نظر مدیریت و اداره کردن، موجب کاهش مقدار موجودی ها وارتقای سرعت عمل و هزینه های مترتب می شود زیرا تنها آن دسته از اقلام اصلی و یا فرعی را نگهداری می کند که به آنها نیاز است و تأخیرهای پردازش سفارش را کاهش می دهد . لذا این مدل موجب پایان کارها در موعد مقرر، حفظ تعهدات زمانی تحویل کالا و کاهش زمان ساخت محصولات می شود.
شرکتهای بسیاری با بهره گیری از سیستم برنامه ریزی مواد مورد نیاز در صدد هستند طی سه مرحله بخشی یا تمام محصولات خود را براساس تولید بموقع عرضه نمایند (Flapper, 1991).
کارخانه هایی که چند محصول مختلف را تولید و از برنامه ریزی مواد مورد نیاز استفاده می نمایند برنامه ریزی تولید را با درنظر گرفتن محدودیت ظرفیت و تلفیق برنامه ریزی مواد مورد نیاز با کنترل فعالیتهای تولیدی کارگاهی به صورت سلسله مراتبی و یر پایه فناوری اطلاعات توسعه داده اند. از این رو، سیستم اطلاعاتی برای محاسبات دقیق از میزان موجودی و زمان ساخت محصول را بکار می گیرند. علاوه براین، نیازمند داشتن یک برنامه جامع تولید برای مشخص کردن زمان تکمیل مقادیر مختلف محصولات نهایی است (Richardson, 2007; Lehman, 2007).
تولید بموقع، برنامه ریزی مواد مورد نیاز و تکنولوژی تولید بهینه نیازمند روشهای متنوع مدیریتی است. سیتسم های برنامه ریزی مواد، نیازمند نظم و انضباط خاص، تعهد و جدیت برنامه ریزان، سرپرستان، مدیران و کارکنان خط تولید در اجرای آن است؛ پس از تنظیم اولویتها و برنامه های MRP، باید همه به آن وفادار باشند و از آن تبعیت  کنند، و اگر بین برنامه و کار واقعی اختلافی بروز نماید بلافاصله اقدامات لازم باید جهت اصلاح و تنظیم سیستم به عمل آید. کلید اصلی ایجاد تعهد به برنامه در میان کارکنان نیز هم در ساختار و هم در صداقت و درستی سیستم مذکور نهفته است؛ لذا سیستم همواره باید به طور دقیق و قابل باور نگهداری شود (Richardson, 2007; Plener, 1986).
در حالی که بر پایه آینده نگاری، امکانپذیری تلفیق برنامه ریزی مواد مورد نیاز و تولید بموقع وجود دارد، امکان ادغام این دو دیدگاه در سطح عالی دیده می شود به هر حال، لازم است دربارة اندازة دسته های سفارشی در برنامه ریزی تأمل بیشتری صرف شود، برای هر کدام راهکاری جهت تعیین اندازة دسته ها در فرایند تصمیم گیری و  برنامه ریری مواد مورد نیاز ارائه شود (Flack, 1986; Drucker, 2007; Flepper et al, 1991).
در این پژوهش برای تبیین الگوی مهندسی مجدد،  معیارهای MRPبا استفاده از مکانیزمهای پیش بینی شده در چارچوب دو دسته متغیرهای مستقل و وابسته مطابق جدول 1، مورد ارزیابی قرار می گیرند.
1) سیستم های فرآیند برنامه ریزی؛
2) سیستم های پیش بینی کالا و مواد و احتیاجات؛
3) قدرت پاسخگویی تأمین کنندگان کالا و مواد؛
4) ارتقاء سیستم تدارکات براساس MRP؛
5) ارتقاء کارایی مالی سیستم تدارکات؛
6) هماهنگی درون سیستمی.
جدول 1.  مراحل مدل و الگوی توزیع متغیرهای معیارهای مدل
مراحل مدل و معیارها متغیر مستقل متغیر وابسته
سیستم فرآیند برنامه ریزی • برنامه ریزی تلفیق ظرفیت؛
• برنامه ریزی سرانگشتی ظرفیت؛
• برنامه ریزی جامع تولید؛
• برنامه ریزی احتیاجات کالا و مواد؛
• برنامه ریزی پیش بینی فروش؛ • سیستم MRP
سیستم های پیش بینی • پیش بینی احتیاجات کالا و مواد؛
• پیش بینی مرحله ای کالا و مواد (درخت محصول)؛
• پیش بینی سفارش گذرای هفتگی؛
• پیش بینی سفارش گذاری ماهیانه؛
• پیش بینی دسترسی به موجودی کالا و مواد؛
• پیش بینی دریافت کالا در زمان مورد نیاز؛ • سیستم تدارکات کالا و مواد رابطة بین فروشندگان و شرکت سیستم MRP؛
قدرت پاسخگویی تأمین کنندگان • تأمین مرحله ای کالا و مواد توسط فروشندگان برای تحویل؛
• برنامه ریزی برای تحویل بموقع ارتباط درازمدت؛
• برنامه ریزی فروشندگان مواد؛
• انعقاد قرار داد؛
• سیستم MRP؛ • تأمین بموقع کالا و مواد؛
• قیمت کمتر؛
• رضایت مشتری؛
• کیفیت مطلوب؛
• گردش اطلاعات دقیق و بموقع؛
افزایش کارایی عملیات سیستم تدارکات • دسترسی به اطلاعات کالا بهبود می یابد؛
• ضایعات و دورافتادگی کالا کاهش می یابد؛
• سیستم کنترل موجودی عملکرد بهتری خواهد داشت؛
• میزان موجودی کالای راکد، کاهش می یابد؛ • کاهش موجودی؛
• رضایت مصرف کننده؛
• کاهش هزینة ضایعات؛
افزایش کارایی سیستم مالی تدارکات • مدیریت بهتر نقدینگی؛
• کاهش میزان بدهی به فروشندگان؛
• کاهش هزینه های ایمنی؛
• کاهش قیمت تمام شده کالای خریداری شده؛
• کاهش هزینة ضایعات؛
• کاهش هزینه های نگهداری؛
• کاهش گردشی و سازمانی؛
• سیستم MRP؛ • پرداخت بموقع؛
• استفاده از منابع جهت پرداختهای ضروری؛
• افزایش کارایی (استفاده مطلوف از دارایی های نقدی)؛
• افزایش توان رقابتی و تسریع در فروش کالا؛
• رضایت مشتری؛
• افزایش درآمد حاصل از فروش کالای غیرضایعاتی؛
• افزایش توان استفاده از منابع کنترل بهتر استفادة مالی؛
هماهنگی درون سیستمی • ارتباطات طویل المدت؛
• افزایش ارتباط بین مصرف کنندگان و تدارکات؛
• افزایش ارتباط بین واحد تدارکات و مالی؛
• سرعت در گردش اطلاعات؛
• سیستم MRP. • شناخت بهتر طرفین قرارداد؛
• تسهیل و بهبود ارتباط فیمابین؛
• افزایش کارایی سیستمی.
Source: Jagdev et al., 2003; Lehman, 2007; Lewis, 2007

دسته بندی مراحل و  معیارهای مذکور براساس همگرایی با معیارهای مورد نظر در سیستم MRP انجام گرفته است.
فرضیه های پژوهش
برای دستیابی به اهداف تحقیق و تدوین فرضیه ها از مدل تحلیلی پژوهش شکل 1، استفاده شده است (Lawrence, 2007). برای شناخت عوامل تأثیرگذار بر مدل، فرایند کار و مؤلفه های آن از مدل فرایندی شکل 1، استفاده می شود.
شکل 1. مدل فرایندی پژوهش
 

فرضیه اهمّ: استقرار سیستم MRP با فرآیند تأمین کالا و مواد در بخش حفاری مناطق نفتخیز جنوب سازگار است؛
فرضیه اول: امکان تحقق فرآیند برنامه ریزی عملیات براساس فرآیند MRP وجود دارد.
فرضیه دوم: استقرار فرآیند MRP برنامه ریزی از طریق پیش بینی را امکان پذیر می سازد.
فرضیه سوم: استقرار فرآیند MRPقدرت پاسخگویی تأمین کنندگان کالا و مواد را افزایش می دهد.
فرضیه چهارم: با استقرار فرآیند MRP کارایی سیستم عملیات تدارکات ارتقاء می یابد.
فرضیه پنجم: با استقرار فرآیند MRP کارایی سیستم مالی تدارکات افزایش می یابد.
فرضیه ششم: هماهنگی درون سیستم بطور خودبخود ارتقاء می یابد.
فرآیند و ویژگیهای اولیه پژوهش
در این پژوهش برای اجرای موفق فرایند MRP از الگوریتم شکل 2 استفاده می شود.
شکل 2. فرآیند مهندسی مجدد برای مدل تحقیق
 
جامعة آماری تحقیق قریب 500 نفر از کارکنان شرکت ملی مناطق نفتخیز جنوب بوده است. حجم نمونة به روش نمونه گیری از نوع طبقه بندی شده و تصادفی هفتاد و چهار نفر تعیین شد.
ابزار اصلی گردآوری داده ها، پرسشنامه ای با 35 سوال است. سؤالات در غالب فرضیه های شش گانه و پاسخهای بسته است.
در این پژوهش از روایی نهادی یا ظاهری و از ضریب آلفای کرونباخ جهت اندازه گیری میزان پایایی و همبستگی سؤالات استفاده شده است. مقدار کرونباخ با مقدار 94% در بخش های جزیی و کلی پرسشنامه و نشانگر همسانی بالای درونی سؤالات با نظرات بالای پاسخ دهندگان است.
تحلیل داده ها و آزمون فرضیه ها
براساس داده های جداول 2 الی 7، می توان دریافت پیش فرضهای اولیه مهندسی مجدد برای بکارگیری فرآیند برنامه ریزی کالا و مواد در شرکت موجود بوده و به جز یک مؤلفه که امکان سفارش گذاری هفتگی است سایر مؤلفه ها میانگین بالای 3 دارند. از این رو، می توان اظهار داشت که امکان بکارگیری مدل MRP  عملی و قابل اجرا است. با بررسی امکان سفارش گذاری ماهیانه میانگین آن 6/3 می باشد، لذا از این جهت نیز مشکلی وجود نخواهد داشت، از طرفی براساس جدول شمارة 7، امکان وجود پیش شرطهای مورد نیاز و پیش بینی کالا مواد مورد تأیید قرار گرفته است، در نتیجه بکارگیری مدل برنامه ریزی احتیاجات کالا و مواد در بخش حفاری مناطق نفتخیز جنوب امکان پذیر است.
با تحلیل داده ها می توان دریافت در صورت استقرار برنامه ریزی کالا و مواد قدرت پاسخگویی تأمین کنندگان کالا و مواد قریب 56% بهبود می یابد. مشکل مطرح در این زمینه فرهنگ سازمانی فعلی است که روشهای نویس کمتر در آن نهادینه شده و ثانیاً به ماهیت و نوع کالاهای حفاری بر می گردد که به علت ارزبری بالا و تکنولوژی خاص قدرت تغییر پذیری کمتری را برای تأمین کنندگان فراهم می آورد.
ـ میزان کارایی عملیات سیستم تدارکات در مجموع 83% است که این مؤلفه می تواند آثار بسیار بالایی مبتنی بر روند تأمین کالا و اجرای عملیات حفاری داشته باشد.
ـ میزان کارایی مالی سیستم تدارکات در مجموع 78% است که مشکلات اساسی معاملات بین فروشندگان و شرکت را بنحو مطلوبی کاهش می دهد.
ـ هماهنگی درون سیستمی به میزان 80% بهبود یافته است، این بهبود موجب کاهش فشار روانی کارکنان برای هماهنگی های لازم می شود و فرصت و وقت کافی برای انجام بهتر وظایف بوجود می آورد.
رتبه بندی مؤلفه های شرایط برای مهندسی مجدد سیستم براساس میزان اثربخشی آنها هنگام استقرار و  بکارگیری سیستم برنامه ریزی احتیاجات کالا و مواد در جدول 8 و 9 ارائه شده است.

جدول 2. توزیع اندازه های آماری امکان تحقق فرایند برنامه ریزی عملیات براساس فرایند MRP
اندازه های آماری مؤلفه ها
ضریب تغییرات انحراف معیار میانگین پاسخهای بالای 60% 
   درصد تعداد 
6/20% 7730/0 7538/3 63 47 برنامه ریزی تلفیقی ظرفیت در سیستم وجود دارد.
26% 9243/0 5405/3 55 41 برنامه ریزی سرانگشتی ظرفیت در سیستم وجود دارد.
22% 8444/0 8378/3 70 52 برنامه ریزی جامع تولید در سیستم وجود دارد.
23/19% 7822/0 068/4 78 58 پیش بینی احتیاجات کالا و مواد وجود دارد.
20% 9097/0 473/4 52 39 پیش بینی میزان فروش اجرا می شود (پیش بینی تعداد چاه ها اجرا می گردد).
26% 848/0 24/3 64 237 جمع

جدول 3. توزیع اندازه های آماری امکان برنامه ریز و پیش بینی کالا و مواد مورد نیاز براساس MRP
اندازه های آماری مؤلفه ها
ضریب تغییرات انحراف معیار میانگین پاسخهای بالای 60% 
   درصد تعداد 
20% 8304 095/4 81 60 پیش بینی احتیاجات کالا و مواد بطور کلی مقدور می باشد (BOM).
21% 7929 838/3 67 40 پیش بینی کالا و مواد بصورت مرحله بندی برای تکمیل کالای نهایی مقدور می باشد.
5/4% 1099 446/2 10 12 امکان سفارش گذاری بصورت هفتگی مقدور می باشد.
26% 9460 658/3 50 42 امکان سفارش گذاری بصورت سالیانه و دریافت کالا بصورت ماهیانه وجود دارد.
23% 8658 824/3 60 49 امکان دسترسی به موجودی کالاها در هر مرحله میسر است.
29% 9736 365/3 46 34 امکان دریافت کالا در زمان نیاز با توجه به شرایط حمل و نقل کالا مقدور می باشد.
27% 92 54/3 56 237 جمع

 
جدول 4. توزیع اندازه های آماری استقرار MRP برای ارتقای قدرت پاسخگویی تأمین کنندگان کالا و مواد
اندازه های آماری مؤلفه ها
ضریب تغییرات انحراف معیار میانگین پاسخهای بالای 60% 
   درصد تعداد 
25% 8410/0 392/3 46 34 فروشندگان و تأمین کنندگان کالا و مواد بصورت مرحله ای بنحو بهتری کالا و مواد را تأمین می نماید.
29% 9962/0 473/3 44 39 با توجه به انعقاد قرارداد طولانی مواد فروشندگان و تأمین کنندگان امکان برنامه ریزی و تحویل بموقع کالا با قیمت تمام شده کمتری وجود خواهد داشت.
19% 7123/0 716/3 62 46 تأمین کنندگان فرصت کافی و بیشتری برای تأمین کالاها با کیفیت مطلوب خواهند داشت.
20% 7739/0 89/3 69 51 با توجه به منافع دراز مدت، تأمین کنندگان تلاش می نمایند تا رضایت خریدار را هر چه بیشتر تأمین نمایند.
26% 9249/0 527/3 52 39 تأمین کنندگان امکان انعقاد قرارداد برای زنجیرة تأمین کالا را دارا بوده و اطلاعات دقیق،و درست و بموقع را دریافت و به لایه ها منتقل می نمایند.
23% 825/0 6/3 56 209 جمع

جدول 5. توزیع اندازه های آماری استقرار سیستم MRP برای ارتقای کارایی عملیات سیستم تدارکات
اندازه های آماری مؤلفه ها
ضریب تغییرات انحراف معیار میانگین پاسخهای بالای 60% 
   درصد تعداد 
18% 7644/0 135/4 80 59 با استقرار سیستم MRP موارد ذیل را چگونه ارزیابی می نمایند؟
کالا و مواد مورد نیاز بموقع تأمین می گردد.
16% 6884/0 27/4 86 64 دسترسی به اطلاعات کالا بهبود می یابد
21% 8596/0 027/4 77 57 ضایعات و دورافتادگی کالا کاهش می یابد
11% 5288/0 716/4 85 63 سیستم کنترل موجودی عملکرد بهتری خواهد داشت
16% 6910/0 351/4 88 65 میزان موجودی کالا راکد، کاهش می یابد
16% 706/0 3/4 83 308 جمع

جدول 6. توزیع اندازه های آماری استقرار سیستم MRP برای بهبود کارایی مالی سیستم تدارکات
اندازه های آماری مؤلفه ها
ضریب تغییرات انحراف معیار میانگین پاسخهای بالای 60% 
   درصد تعداد 
19% 7994/0 123/4 85 63 از نقدینگی جهت پرداختهای خرید، استفاده بهینه خواهد شد.
22% 8154/0 784/3 65 51 میزان بدهی به فروشندگان کاهش می یابد.
21% 844/0 4 76 56 هزینه های ایمنی انبارها کاهش می یابد.
21% 817/0 824/3 70 52 قیمت تمام شده خرید کالا کاهش می یابد.
21% 828/0 00/4 70 58 هزیه ضایعات کالا کاهش می یابد.
19% 783/0 176/4 80 59 هزینه های نگهداری کالا کاهش می یابد..
20% 819/ 014/4 76 56 کنترل های مالی بهبود می یابد.
15% 668/0 338/4 90 68 ارتباطات بین واحدهای مالی و تدارکات تسهیل و بهبود می یابد.
20% 796/0 03/4 78 463 جمع

 
جدول 7. توزیع اندازه های آماری هماهنگی درون سیستمی برای بهبود خود به خود
اندازه های آماری مؤلفه ها
ضریب تغییرات انحراف معیار میانگین پاسخهای بالای 60% 
   درصد تعداد 
14% 599/ 257/4 44 70 ارتباطات دراز مدت بین فروشندگان و شرکت شناخت موجب بهتر طرفین جهت رفع نیازهای متقابل می گردد.
17% 70/0 054/4 41 60 ارتباطات بین واحدهای متقاضی و تدارکات تسهیل و بهبود می یابد.
20% 828/ 207/4 77 57 جریان اطلاعات بین واحدهای مختلف بطور کلی آسانتر انجام می پذیرد.
15% 647/0 338/4 41 67 دادن اطلاعات بموقع به خریداران رضایت آنان را ارتقاء می بخشد.
19% 734/0 81/3 67 50 دادن اطلاعات جامع به (عوامل توزیع) باعث کاهش قیمتهای پیشنهادی آنان می گردد.
19% 762/0 91/3 72 53 اطلاعات کافی و بموقع در اختیار سازمان گمرکات و بنادر و کشتیرانی قرار می گردد.
17% 712/0 09/4 80 357 جمع

جدول8 .وضعیت، اندازه های آماری  و نتایج آزمون فرضیه ها
شرح فرضیه نوع آزمون ادعا آماره محاسبه شده ناحیة بحرانی نتیجه
امکان تحقق فرایند برنامه ریزی عملیات براساس فرآیند MRP در شرکت ملی مناطق نفتخیز جنوب (حفاری) حداقل 60% است. آزمون نسبت وقوع H0 703% 64/1- قبول فرضیه
امکان برنامه ریزی و پیش بینی کالا و مواد در شرکت ملی مناطق نفتخیز جنوب (حفاری) براساس MRP حداقل 60% است. آزمون نسبت وقوع H0 702/0- 64/1- قبول فرضیه
استقرار MRP قدرت پاسخگویی تأمین کنندگان کالا و مواد را حداقل 60% افزایش می دهد. آزمون نسبت وقوع H0 702/0- 64/1- قبول فرضیه
با استقرار سیستم MRP کارایی عملیات سیستم تدارکات حداقل 60% افزایش می دهد. آزمون نسبت وقوع H0 04/4 64/1- قبول فرضیه
با استقرار سیستم MRP کارایی مالی سیستم تدارکات حداقل 60% افزایش می یابد. آزمون نسبت وقوع H0 16/3 64/1- قبول فرضیه
با استقرار سیستم MRP  هماهنگی درون سیستمی بطور خود بخود حداقل 60% افزایش می یابد. آزمون نسبت وقوع H0 5/3 64/1- قبول فرضیه

جدول 8، نشان می دهد آزمون فرضیه های اول و دوم (امکان بکارگیری سیستم MRP در شرکت ملی مناطق نفتخیز جنوب «تدارکات بخش حفاری») مورد تأیید قرار گرفته است. دیگر فرضیه ها که آثار عملیاتی سیستم MRP را مورد آزمون قرار می دهند نیز مورد تأیید قرار گرفتند. بنابراین، شرکت ملی مناطق نفتخیز جنوب با بکارگیری فرایند مهندسی مجدد برای استقرارسیستم MRP می تواند تا حد بسیاری مشکلات فعلی را کاهش دهد. این آثار در الگوی ارزیابی اثربخشی مؤلفه ها که در جداول 2 الی 7 ارائه شدند، قابل استنباط هستند.
با بررسی رتبه بندی مؤلفه ها در جدول 9، مشخص می شود که سه مؤلفة رابطه فروشنده / شرکت، ارتباط مالی / تدارکات، و اطلاع رسانی به خریدار بیشتر اثربخشی را از استقرار مدل MRP کسب می کنند. به طور کلی، هیجده مؤلفه، با اثربخشی بالای هفتاد درصد، تضمین اثربخشی بالای استقرارموفق مدل MRP خواهند بود.
جدول 10، رتبه بندی مؤلفه های سیستم فرایند پنجگانة برنامه ریزی را براساس اثربخشی نشان دهد؛ از این رو، هر پنج مؤلفه سیستم، اثربخشی بالای پنجاه درصد را به ارمغان می آورند.
جدول 9. رتبه بندی مؤلفه های مدل تحقیق براسا س میزان اثربخشی آنها
مؤلفه تحقیق میزان اثربخشی
رابطة فروشنده / شرکت 95
ارتباط مالی / تدارکات 92
اطلاع رسانی به خریدار 91
کاهش موجودی راکد 88
دسترسی به اطلاعات کالا 86
استفاده مطلوب نقدینگی 85
کنترل بهتر موجودی 85
رابطة متقاضی / تدارکات 81
پیش بینی احتیاجات کالا و مواد 81
کاهش هزینة نگهداری 80
تحویل کالا به خط تولید 80
کاهش هزینة ضایعات 78
جریان اطلاعات 77
کاهش تعداد ضایعات 77
بهبود کنترل مالی 76
اطلاع رسانی به گمرکات 72
کاهش هزینه های ایمنی 71
کاهش هزینه های خرید 70
کاهش بدهی به فروشندگان 69
رضایت خریدار 69
اطلاع رسانی به عوامل توزیع 67
درخت محصول 67
دسترسی به موجودی کالا 66
کیفیت مطلوب کالا 62
دریافت ماهیانه 57
قیمت تمام شده کمتر 54
ارسال اطلاعات برای فروشنده 52
برنامه ریزی فروشندگان 46
دریافت بموقع کالا 46
سفارش هفتگی 16

 
جدول 10. رتبه بندی مؤلفه های سیستم استقرار فرایند برنامه ریزی براساس میزان اثربخشی
مؤلفه ها میزان اثربخشی
برنامه ریزی احتیاجات کالا و مواد 78/0
برنامه جامع تولید 7/0
برنامه ریز تلفیقی ظرفیت 63/0
برنامه ریزی سرانگشتی ظرفیت 55/0
برنامه ریزی پیش بینی فروش 52/0
نتیجه گیری
براساس یافته این پژوهش می توان اظهار داشت شرکت مناطق نفت خیز می تواند با تهیه طرح جامع مهندسی مجدد برای بروز رسانی پویای ساختار و فرایندهای درونی عملیات به صورت مرحله ای نسبت به اعمال و استقرار سیستم های مورد نظر مبادرت ورزد؛ از این رو انتظار می رود در صورت بکارگیری سیستم MRP به تواند اولاً در هزینه های خرید کالا بصورت گسترده صرفه  جویی کند و بجای اعزام مأمورین خرید بصورت روزانه به بازار محلی و دیگر مناطق و یا ارسال تقاضاها به شرکت پشتیبانی ساخت و تهیه کالا در تهران با انعقاد قراردادهای خرید از هزینه های جانبی پرهیز کند. شرکت می تواند با داشتن برنامه مصرف سالیانه از سازندگان و یا فروشندگان درخواست کند کالای مورد نیاز را در زمان مصرف تحویل نمایند و از نقدینگی خود به نحو مطلوب استفاده کند و دیگر با حجم انبوه کالای مازاد روبرو نشوند و مشکلات نقدینگی برای خرید کالاها و قطعات مورد نیاز کاسته شود. نظیر چنین قراردادهایی سالیان متمادی است که در شرکت ملی مناطق نفتخیز در مورد مواد شیمیایی حفاری از قبیل باریت، بنتونیت، فروبار و مانند اینها با تأمین کنندگان منعقد می شود. شرکت با این گونه مواد کمترین مشکلات را داشته، لذا این الگو می تواند برای سایر واحدها و دیگر  اقلام مورد بهره گیری واقع شود.
منابع
1) حمیدی زاده، محمد رضا(1387)، تصمیم گیری نوین، تهران: دانشگاه عالی دفاع ملی، چاپ اول.
2) Drucker, Peter F., Management: Task, Responsibilities Practices, Transaction Publishers, New York, 2007.
3) Flack, R.N. “The Integration of MRP II and Just in Time 3. International Conference on Manufacturing Engineering, Pp. 123-125, 1986.
4) Flapper, S.D.P.; Miltonbury, G.J.; Wijingaurd, J. “Embedding JIT into MRP”, Intl. J. Prod. Res., Vol. 29, No. 2, Pp. 329-341, 1991.
5) Jagdev, H.S. et al, Strategic Decision Making Modern Manufacturing, Springer, London, 2003.
6) Lawrence, J., Applied Management Science, John Wiley & Sons, Incorporated, Chicago, 2007.
7) Lehman, I.P., Managerial Economics, Denover: Black Well Publishing, 2007.
8) Lewis, P. James, Fundamentals of Project Management. Amacom DIV American Management Assn, New York, 2007.
9) Plener, T.G. Best T.D. MRP, JIT and OPT: What is “Best 2” Prod. Invent. Management, Vol. 27, No. 2, Pp. 2-2a, 1986.
10) Richardson, S. “Finite-Capacity Scheduling with Factor”, Integrated Systems Conference, Pp. 124-127, 1990.